Kültür Turizmi Nedir?

Tanım

Kültür turizmi, doğal ve tarihsel kültür varlıklarını, kültürel etkinlikleri ve güncel sanat eserlerini, kültür sanayilerinin sonuçlarını, bazı sosyo-ekonomik olguları turistik bir ürün biçiminde gezginlerin hizmetine sunan bir turizm anlayışıdır. Yalnızca tarihsel olanı değil, günceli de kapsayan bir terimdir.

Tüm doğal ve kültürel miras, (somut ve somut olmayan) arkeolojik, tarihsel kültür varlıkları, müzeler, örenyerleri, anıtsal yapılar, dinsel yapılar, kırsal ve kentsel sivil mimari örnekleri, saraylar, kaleler, bahçeler, temalı parklar, mezarlar, türbeler ve her türlü güncel sanat eseri
ve etkinliği (sahne sanatları, görsel sanatlar, resim, edebiyat, roman, şiir, müzik, dans, heykel, film, fotoğraf... moda, web, grafik tasarımları... festivaller, konserler, "bienal"ler, sergiler...), zanaatlar, etnografya, botanik, flora ve fauna, folklor, geleneksel ve güncel yaşam biçimleri, mutfak, içki, bazı sosyo-ekonomik olgular (gecekondular, sivil toplum kuruluşları, dinsel motifler, değişik study tours konuları...), her türlü kültür ürünü bu tanımın içindedir. Bu nedenle böcekçilik, kuşçuluk, İpek Yolu turizmi, kruvaziyer turizmi, ekoturizm, trekking ...gibi "alternatif" olduğu belirtilen geziler, doğrudan maç turnuvaları dışındaki spor turları, doğa gezileri, doğrudan haç seferleri dışındaki inanç turizmi, special interest tours, study tours, geographical expeditions, educational tours ile kongre, fuar, sergi ve sağlık turizminin pre ve post gezileri bu tanım kapsamındadır.

Biz Türkiye'de genellikle birçok terimi yanlış kullanıyoruz ya da bazı terimlere farklı anlamlar yüklüyoruz. Kültür turizmi yaklaşımı karşısına kitle turizmi (mass tourism), her şey dahil konsepti, macera turizmi, alternatif turizm, deniz turizmi gibi yaklaşımlar koymak doğru değil. Çünkü Türkiye'deki kültür turizmi kapsamındaki gezilerin çoğu her şey dahil gerçekleştirilmektedir. Bu turların bir kısmı kitle turizmi olarak yapılmaktadır. Aynı şekilde içinde Pamukkale ya da Kapadokya adı geçen her gezi de kültür turu olmayabilir.

Temel İlkeler

1. Deniz-Güneş-Kum turizmi gibi turizmin ana bileşeni olan kültür turizmi her alanda kârlı (profitable), sürdürülebilir (sustainable) ve sorumlu (responsible) turizm anlayışına sahip olmalıdır.

2. Kültür turizmi tüm çalışmalarında Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü'nün (UNWTO) "Turizm İçin Etik Kuralları"na (Ek 1); Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi ICOMOS'un "Uluslararası Kültür Turizmi Tüzüğü"ne (Ek 2); Europa Nostra'nın "Kültür Turizminin Teşvik ve Denetimi" ile ilgili "Malta Bildigesi'ne (Ek 3) uymak zorundadır.

Kültür Turizminin Özellikleri

• Kültür turizmi ekonomik anlamda, nadir, az bulanan bir üründür. Bu nedenle kültür turizmi ekonomideki "mukayeseli üstünlükler" niteliğine sahiptir.
• Bu "mukayeseli üstünlük" Türkiye'nin sahip olduğu özel ve özgün kültürel çeşitlilik, tarihsel derinlik, "biricik" olma durumu ile doğal ve kültürel mirasın coğrafik yaygınlığından dolayı benzerlerinden de üstündür.
• Arz açısından nadir ürünlerden olan kültür gezileri birçok gezgin açısından "olmazsa olmaz"lardandır. Terör olayları, savaş, çok ağır politik tavır almalar gibi bazı konular dışında turizmin diğer türlerine göre daha istikrarlı bir talebe sahiptir.
• Kültür turizmine katılanların toplumsal statüsü ortalama kitle turizmi müşterilerine göre daha yüksektir.
• Kültür gezilerine katılan gezginler daha eğitimli, daha meraklı, daha ilgili, daha özgür, acelesi olmayan, gittiği yerde daha fazla zaman ve para harcayabilen, kültürel ve sanatsal etkinliklere daha duyarlı, gittiği ülkenin günlük yaşamını tanımaya arzulu, doğaya, çevreye, gidilen bölgenin kültürüne ve geleneklerine daha saygılı, yöre insanını tanımaya istekli, gruplar içinde seyahat edebilen kişilerdir.
• Kültür gezginleri kültür sanayileri ürünlerinin çok önemli alıcılarıdır.
• Kültür turizmi gelişmekte olan sanal ortamdan ve global sermaye hareketlerinden G-D-K turizmine göre çok daha az etkilenmektedir.
• Kültür turizmi turistik gelirlerin ülkesel düzeyde daha geniş alanlara yayılmasında, bölge halklarının turizmden daha geniş oranda pay almasına ve bölgelerin kültür düzeylerinin yükselmesine yöneliktir.
• Kültür turizmi turistik etkinliği 12 aya yayma potansiyeline sahiptir.
• Kültür turizmi çevreye, tarihsel ve kültürel mirasa karşı daha duyarlıdır.
• Kültür turizminin bir diğer ana hedefi de o ülkede yaşayanlardır. Kültür turizmi denildiğinde yanlış bir yaklaşımla yalnızca Türkiye'ye gelen yabancı turistler anlaşılıyor. Bu çok temel bir yanlıştır. Dünyada hiçbir müze, hiçbir örenyeri yalnızca dışarıdan gelenlerin ilgisi ve onların getirisi ile ayakta kalamaz, doğal ve tarihi mirası koruyamaz. Kısacası kültür turizmi aynı zamanda iç turizmi geliştirmek zorunda olan ana turizm bileşenidir.
• İyi yönetildiği takdirde kültür turizminin tükenme, tüketilme zaafı yoktur.
• Kültür turizmi, turizmde var olmanın şartıdır.
• Kültür turizmi G-D-K turizminin olumsuzluklarına, dezavantajlarına çözüm üretir.